Çalışma İzni Değerleme Kriterlerinde Yapılan Değişiklikler
Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü, 1 Ekim 2024 tarihinde “Çalışma İzni Değerlendirme Kriterleri” ile ilgili bir duyuru yayınlamıştır. Duyuru ile bahsi geçen kriterlerde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler, Türkiye’de yabancı işgücünün istihdamını teşvik etmeye yönelik olup, özellikle bilişim ve teknoloji ile bazı diğer sektörlerde faaliyet gösteren yabancıların çalışma izni başvuru süreçlerinde kolaylık sağlamayı amaçlamaktadır.
Duyuru ile yapılan değişiklikler ve kriterlerle ilgili genel bir özeti aşağıda takdim ediyoruz.
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu (“Kanun”) ve Kanun’a dayanılarak Çalışma ve Sosyal Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından hazırlanan Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği (“Yönetmelik”), uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi ile yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esasları, yetki ve sorumlulukları ve uluslararası işgücü alanındaki hak ve yükümlülükleri düzenlemektedir.
Çalışma izni, Kanun ve Yönetmelik’e dayanılarak Bakanlık tarafından düzenlenen ve geçerlilik süresince yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izin belgesidir. Bu iznin yabancı çalışmaya başlamadan önce temin edilmesi gerekmektedir.
Çalışma iznine ilişkin başvurular, yurtdışında yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliği, yurtiçinde ise doğrudan Bakanlık nezdinde yapılır. Başvuru usulüne uygun ve eksiksiz bir şekilde yapıldıysa Bakanlık tarafından değerlendirilmeye alınır ve 30 gün içerisinde değerlendirme tamamlanır.
Çalışma izni başvurusunda değerlendirmeye ilişkin hususlar Yönetmelik’in 22. maddesinde belirtilmiştir. İlgili hususlar aşağıdaki şekildedir:
– Yabancının eğitimi, iş yerinde alacağı görev, mesleki bilgi ve tecrübesi, işyerinde alacağı görev ile mesleki bilgisi ve tecrübesi arasındaki uyum, ücreti, bildiği diller ve benzeri hususlar.
– Yabancının ortağı olduğu veya istihdam edileceği tüzel kişiliğin ödenmiş sermayesi, öz kaynağı, brüt satışı, ihracat ile yatırım miktarları, faaliyet alanı, faaliyet gösterdiği sektör veya coğrafi alan, toplam istihdam düzeyi, toplam istihdamı içerisindeki Türk ve yabancı çalışanların oranı, yatırım ve istihdam düzeyine ilişkin kısa ve orta vadeli taahhütleri ve benzeri hususlar.
– Uluslararası işgücü politikasına uygunluk bakımından işgücü piyasası araştırmaları ve analizleri ve bu kapsamda hazırlanacak pozitif ve negatif işgücü değerlendirme listeleri, milli güvenlik ve kamu düzeni, karşılıklılık ilkesi doğrultusunda yabancının vatandaşı olduğu ülke ile ikili ilişkiler, Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar ve uluslararası sözleşmeler ve benzeri hususlar.
– Çalışma izni talep edilen iş ve meslek için ülke içinde aynı işi yapacak aynı niteliğe sahip kişinin bulunup bulunmadığına ilişkin Türkiye İş Kurumu kayıtları ve benzeri hususlar.
Bakanlığa bağlı olarak faaliyet gösteren Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü, bu hususların düzenlenmesine ek olarak değerlendirme kriterlerini güncellemeye ve yeni değerlendirme kriterleri oluşturmaya yetkilidir. Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’nün yukarıda bahsedilen duyurusu da bu yetkisi kapsamında yapılmıştır.
Türk Vatandaşı İstihdamı Zorunluluğuna İlişkin Değişiklikler
Duyuru ile yapılan değişiklikler ile çalışma izni verilmesi için aranan istihdam kriteri bakımından değişiklik yapılmıştır. Bu kapsamda “[b]ilanço esası usulüne tabi işyerlerinde, adına çalışma izni başvurusu yapılan yabancının çalışacağı işyerinde, istihdam edilmek istenilen her bir yabancı için en az beş Türk vatandaşının istihdamı esastır” kriterine istisna olarak “[s]on yıl net satış tutarı 50.000.000 Türk Lirası veya daha fazla olan işyerinde istihdam edilecek beş yabancıya kadar çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam kriteri uygulanmaz” kriteri yürürlüğe girmiştir. Bu doğrultuda, son yıl net satış tutarı 50.000.000 TL’yi aşan işyerlerinde beş (5) yabancı çalışan ile sınırlı olmak üzere her bir yabancı çalışan için beş (5) Türk çalışan istihdam edilmesi zorunlu olmaktan çıkarılmıştır. Fakat beş (5) yabancı çalışan sınırın aşılması durumunda sonradan istihdam edilen her bir yabancı çalışan için beş (5) Türk çalışanın istihdam edilmesi gerekecektir.
Mali Yeterlilik Kriterlerine İlişkin Değişiklikler
Mali yeterlilik kriterlerinde ise Sermaye Şirketlerinde Asgari Sermaye Tutarı Hakkında Genelge uyarınca ödenmiş sermaye tutarlarına ilişkin olarak güncelleme yapılmıştır ve yeni kurulan işyerinde yabancı adına çalışma izni başvurusu yapılabilmesi için ödenmiş sermayenin en az 500.000 TL olması kararlaştırılmıştır. Faaliyete devam eden işyerleri ve adi ortaklıklar bakımından ise asgari ödenmiş sermaye tutarına alternatif olarak “net satışlarının en az 8.000.000 TL olması veya ihracatının en az 150.000 ABD doları olması” kriterleri getirilmiştir.
Ücret Kriterlerine İlişkin Değişiklikler
Ücret kriterine ilişkin güncellemeler ile, çalışma izni başvurusunda bulunan yabancıya ödenecek ücretlerde bazı meslek grupları için oransal olarak azalış yapılmıştır:
– Üst düzey yöneticiler ve pilotlar için asgari ücretin en az 5 katı (eski hâli: asgari ücretin en az 6,5 katı)
– Mühendis ve mimarlar için asgari ücretin en az 4 katı (eski hâli: ön izin talebinde bulunan mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 6,5 katı, mühendis ve mimarlar için asgari ücretin en az 4 katı)
– Diğer yöneticiler için asgari ücretin en az 3 katı (eski hâli: birim veya şube müdürleri için asgari ücretin 4 katı)
– Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar için asgari ücret en az 2 katından (eski hâli: uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar, öğretmenler ile psikolog, fizyoterapist, müzisyen ve sahne sanatçısı unvanlarında çalışacak yabancılar asgari ücretin 3 katı)
– Ev hizmetleri ve diğer mesleklerde/işlerde çalışacak yabancılar için en az asgari ücret düzeyi (eski hâli: yukarıda sayılanlar dışındaki diğer mesleklerde çalışacak yabancılar asgari ücretin en az 1,5 katı)
Sektör Özelinde Düzenlemeler
Değişiklikler ile muhtelif sektörler bakımından aranan kriterlerde de güncellemeler yapılmış ve yeni kriterler eklenmiştir. Bu düzenlemeler aşağıda özetlenmiştir.
Bilişim ve Teknoloji Sektörü
Bilişim sektöründe faaliyet gösteren işyerlerinde yazılım geliştirme uzmanlığı, veri tabanı uzmanlığı, mobil yazılım uzmanlığı, sistem ağ ve güvenlik uzmanlığı ve kurumsal mimari uzmanlığı gibi uzmanlık gerektiren iş, meslek veya görevlere ilişkin çalışma izni başvurularında yukarıda bahsedilen istihdam ve mali yeterliliğe ilişkin kriterler yabancı sayısı fark etmeksizin uygulama alanı bulmayacaktır. Ayrıca bilişim sektöründe faaliyet göstermeyen ama bünyesinde yazılım geliştirme uzmanlığı, veri tabanı uzmanlığı, mobil yazılım uzmanlığı, sistem ağ ve güvenlik uzmanlığı ve kurumsal mimari uzmanlığı gibi uzmanlık gerektiren iş, meslek veya görevlere ilişkin çalışma izni başvurusunda bulunacak yabancı istihdam edecek işyerlerinde ise istihdam ve mali yeterliliğe ilişkin kriterler uygulanmayacaktır. Ancak bu muafiyetten yararlanabilecek yabancı sayısı iki (2) çalışan ile kısıtlıdır. Bu değişiklik ile bilişim ve benzeri alanlarda iş yapan, hizmet veren yabancıların ülkemizde daha kolay bir şekilde çalışma izni alabilmesine imkân sağlanmıştır.
İleri teknoloji gösteren sektörler bakımından ekonomiye yüksek katkı yapacağı veya yüksek sayıda istihdam yaratacağı taahhüt edilen nitelikli yatırımlar ile ileri teknoloji gerektiren işlerde veya işin niteliği itibarıyla aynı vasıflarda Türk vatandaşı uzmanın bulunmaması sebebiyle nitelikli işgücüne ihtiyaç duyulan hallerde Genel Müdürlük inisiyatifinde olmak üzere uygun görülen yabancılara değerlendirme kriterlerinin kısmen veya tamamen uygulanmaması kararlaştırılabilir. Bu şekilde, ilgili sektörde ülke ekonomisi bakımından olumlu etki yaratacağı öngörülen kişilerin faaliyetlerini Türkiye’de sürdürebilmesi için çalışma izni başvurusu süreçlerinde kolaylık öngörülmüştür.
5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında Ar-Ge Merkezi belgesi veya tasarım merkezi belgesi olan şirketlerde Ar-Ge, yenilik ve tasarım personeli olarak çalışacak yabancılar ile 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında teknoloji geliştirme bölgesi bünyesinde çalışacak yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularında ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın olumlu görüşü aranması kaydı ile yukarıda bahsedilen istihdam ve mali yeterlilik kriterlerinin aranmaması kararlaştırılmıştır.
Sağlık
Sağlık kurumlarında mesleki yeterlilik gerektiren meslek ve görevlerde çalışacak yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde Sağlık Bakanlığı’ndan ön izin alınması zorunlu hale getirilmiştir.
Turizm
Turizm sektöründe ise uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde, sağlık turizmi alanında veya turizm işletmelerinde sözleşme ile faaliyet gösteren işletmelerde çalışacak yabancıların çalışma izni başvuruları bakımından ilgili işletmede en az on (10) Türk çalışanın aktif olarak çalışması durumunda istihdam ve mali yeterliliğe ilişkin kriterlerin aranmaması öngörülmüştür. Bu istisnanın yine aynı şartlarla turizm işletme belgesi sahibi turizm işletmelerine de iki (2) yabancı çalışan ile sınırlı olmak kaydıyla uygulanması öngörülmüştür. Sağlık turizmi alanında faaliyet gösteren işyerleri bakımından ise bu istisna beş (5) yabancı çalışan ile sınırlı tutulmuştur.
Şirket Ortakları
Değişikliler ile şirket ortağı yabancı için mali yeterlilik ve istihdam kriterlerinde güncelleme yapılmıştır. Bu güncelleme ile yeni işyeri açan veya mevcut bir işyerine ortak olan yabancıların çalışma izni başvurularında yabancının ortağı olduğu işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000 TL olması koşuluyla yabancının sermaye tutarının en az 500.000 TL olması ve ortaklık payının en az yüzde yirmi olması şartının aranması öngörülmüştür. Değişiklik öncesinde bu tutarlar 40.000 TL idi. Yeni getirilen düzenleme ile çalışma izni başvurusunda bulunacak yabancının sermaye payının 100.000 ABD Doları’nın üstünde olması durumunda yukarıda bahsedilen istihdam ve mali yeterliliğe ilişkin kriterlerin uygulanmaması öngörülmüştür. Bu değişiklik ülkemizdeki şirketlere yatırım yapmak ve çalışma izni almak isteyen yabancıların başvuru sürecinde kolaylık sağlamaktadır.
Diğer Muafiyetler
Yukarıda izah edilen hususlara ek olarak 15 Ekim 2024 tarihli ve 32693 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile ekonomik, sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında Türkiye’ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca bildirilen yabancıların çalışma izninden muaf tutulması için öngörülen altı (6) aylık süre üç (3) yıl olarak değiştirilmiştir.
________________
Yukarıda anılan hususlar, Genel Müdürlük tarafından yayınlanan değişikliklerin ve ilgili konuların genel bir değerlendirmesidir ve hukuki mütalaa niteliğinde değildir. Her durum, Çalışma İzni Değerlendirme Kriterleri’nin tamamı, Kanun ve Yönetmelik çerçevesinde özel olarak değerlendirilmeli, hukuki yapı buna göre tertip edilmelidir.
Konuyla ilgili sorularınıza Naz Esen ([email protected]), Beste Yıldızili Ergül ([email protected]) ve Batuhan Eraslan ([email protected]) memnuniyetle cevap verecektir.